Անակնկալ այցելություն

(մի դրվագ ավարտ չունեցող պոեմից)

…Ներս անցավ դռնից:

Լույս կերպարանքն է ահա Հիսուսի:

Բացի մի հոգուց՝ բացակա ընդմիշտ,

բոլորն են այստեղ, հպված ուս-ուսի,

դեմքներին ծանր ու անսփոփ վիշտ:

- Խաղաղությու՜ն ձեզ: Ողջու՜յն ամենքիդ:

Մի սառն, ահազդու սարսուռ է անցնում մեկից մյուսին:

Կարկամ են երկար:  

Եվ դողդոջ ձայնն է լսվում Պետրոսի,

որ, Հիսուսի ջերմ հայացքից ազդված,

բարձրից իջնում է հազիվ լսելի, թույլ շշնջոցի.

- Ռաբբի… չէ՞ որ քեզ խաչին գամեցին…

ժայռափոսի մեջ… քո դին դրեցին…

և հսկա քարով… մուտքը… փակեցին…

Ժպտում է Հիսուս:

Հագուստը նոր է ու ձյունաճերմակ:

Աչքերում` հուր-լույս.

շողում են զվարթ, ինչպես արեգակ:

- Չէ՞-որ հարության մասին խոսեցի:

Չէ՞-որ ասացի` կհաղթեմ մահին

և այս աշխարհին:

Ահա հաղթեցի՛:

Չէ՞-որ նախքան իմ խաչելությունը

և հարությունը

գուռից հանեցի և Ղազարոսին:

Մոռացա՞ք դուք այդ բոլորի մասին:

Չէ՞- որ եղել եք դուք միշտ իմ կողքին:

Հավատ չծնվե՞ց սրտում ոչ մեկիդ…

Լու՛ռ են բոլորը: Դեռ ահաբեկվա՛ծ:

Ղազարոսը` ի՞նչ…

Նրան մի նոր կյանք պարգևեց Աստված

Եվ Հիսուս Ի՛նքը:

Բայց, որ վեր հանի իր գերեզմանից

հենց Ինքը իրեն… մենա՜կ, ինքզի՜նքը…

Սողանցք է փնտրում մթին մի կասկած

Ծալքերում, նաև վհատ սրտերում,

և երկնչում են կասկածն այդ հայտնել

ու արտահայտվել:

Բոլորն ակնապիշ ցցված են կարկամ.

Թովմասն է միայն փոքր-ինչ վճռական

և բարբառում է իր ձայնով ըմբոստ

(խոժոռ աչքերում անհաշտ զայրույթ կա`

զուսպ ու մարտական).

- Չե՜մ հավատա ես, մինչև չտեսնեմ վերքերն իմ Տիրոջ:

Ո՞վ ես: Ոգի՞ ես մի աստանդական:

Իշխա՞նն ես չարի,

որ ենթարկում ես մեզ նոր փորձության…

Ի՞նչ հուր է փայլում աչքերիդ անշեջ.

ի՞նչ կրակ է դա…

Իզու՜ր ես եկել, հայտնվել մեր մեջ.

մեզնից ոչ մեկը չի՛ ենթարկվի քեզ,

չի՜ դառնա հուդա…

- Վերքե՞րս ես ուզում հավաստիք դարձնել

հավատիդ համար, սիրելի՛ Թովմաս:

Ուրեմն` մո՛տ եկ:

Դե՞, արի ու տե՛ս: Ահա՛: Մեկ առ մեկ

կարող ես տեսնել, նաև շոշափել

և քո սրտի մեջ հավատիդ խզված

թելերը կապել:

Եվ ետ է քաշում Հիսուս թևքերը ճերմակ հագուստի…

Շանթահար եղած`

փլվում է Թովմասը գետնատարած

Հիսուսի առաջ,

արտասուքներն են ժայթքում հորդառատ.

- Օ՜, ների՜ր, ների՜ր, ների՜ր, Ռաբբունի…

ահավո՜ր է շատ այս ամեն ինչը…

ա՜խ, այս ամենը ի՞նչ վախճան ունի…

ի՞նչ պիտի լինի նվաստիս վերջը…

հավատու՜մ եմ, Տեր, Դու՛ ես Փրկիչը,

Դու՛ ես Միակը և Աստծո Որդին,

որ դեռ կարող է փրկել նվաստիս

մեղավոր հոգին…

օ՜, փրկի՛ր ինձ Տեր, փրկի՜ր ինձ կրկին…

Եվ Հիսուս աջով

լացող Թովմասին հանում է ծնկի

(բայց դրանից վեր

բարձրանալ Թովմասն էլ չի հանդգնում`

ծնկի է մնում):

- Լավ, լա՜վ, էլ մի՛ լա, հերի՛ք է լացես

երեխայի պես: Հավատու՛մ եմ քեզ:

Դու էլ քո սրտին

առանձնահատուկ քո հավատն ունես,

և քեզ կտրվի` ըստ քո հավատի:

Ահա դու տեսար և հավատացիր,

սակայն երանի, հազա՜ր երանի

նոր եկողներին, որ չեն տեսնի ինձ

ու իմ վերքերը` խաչիս հետքերը,

բայց կհավատա՛ն. և ո՛չ միայն ինձ,

այլ նաև իրենց, որ իրենք էլ են

Աստծո որդի:

Նախահա՜յրն ես դու, սիրելի՛ Թովմաս,

գալիք դարերի այն գիտունների,

որ կհավատան լոկ իրենց փորձին

և փորձից ծնված իրենց մտքերին

երևութական,

բայց իրենց համար, անշուշտ, հավաստի`

անսխալական:

Թովմասի լացող աչքերում հանկարծ

ծլում է ժպիտ,

ու շշնջում է Թովմասը հուզված.

- Լսեցի ես ճի՞շտ,

իրա՞վ է ասված.

Նախահա՞յր եմ ես.

Աբրահամի պե՞ս…

Շնորհակա՜լ եմ, բարեգու՜թ Աստված,

որ ինձ` նվաստիս,

այդպիսի բարի բախտ է վիճակված:

- Ա՜խ, Թովմա՜ս, Թովմա՜ս, միշտ էլ այդպես ես

ընկալել բոլոր իմ ասածները և իմ գործերը.

թող այդպե՛ս լինի: Ի՛նքդ ես քո տերը,

բայց մեր սրտերը հերի՛ք է հուզես:

Վե՛ր կաց, էլ մի՛ լա, դե՞, մի լա՛, բա՜վ է.

երբ դու լալիս ես, ինձ համար ցավ է…

Եվ գլուխներն են մեղմիվ օրորում

արցունքոտ աչքով աշակերտները`

ապագա հզոր, սուրբ, առաքինի,

և անընկճելի Առաքյալները:

Թովմասի վիշտը իրենցն է նաև,

և իրենք էլ են ինքզինք փնովում:

Եվ որքա՜ն բարի, քաղցր են, օրորուն,

նաև հարազատ` Տիրոջ խոսքերը:

Երազի մեջ են, դեռևս մոլոր,

կասկածը միտք է ծնում նորանոր.

չարի Իշխանը մի՞թե չէր կարող

կեղծել և՛ վերքը` գամերի հետքը,

և՛ ձայնը, դեմքը…

Բայց նաև Նրա խոսքերն են հիշում.

ասում էր, որ դեռ պիտի համբառնա…

Մի՞թե հենց Ինքն է… մի՞թե Նա՛ է, Նա՛…

Եվ այնուհանդերձ`չեն կողմնորոշվում.

ո՞րն է ավելի ստույգ, հավաստի.

Հուդան, դատերն ու խաչելությու՞նը

(այնքան ահարկու, արյունոտ, դժնի),

թե՞ այս պարզ, բարի այցելությունը,

որ հետևել է վհատեցուցիչ ու անտանելի

ծանր կորստին:

Հիսուս իր հերթին տեսնում է նրանց

հոգիների խոր տվայտանքները:

Տեսնու՜մ է, այո՛, թե ինչ են զգում,

ապրում ու խորհում

այնքա՜ն հարազատ, սիրելի դարձած

և իր հարության լուսավոր օրով,

ավա՜ղ, վհատված աշակերտները`

ինքնարդարացման - դատափետումի,

ինքնամաքրման - խուսանավումի

երկակի խաղի տարուբերումից,

որից սիրտը և հոգին է պաղում,

միտքը խորամանկ ճկվում, խարդախում,

թալկանում մարմնի անլույս տաճարը:

Եվ գիտե՛ Հիսուս` որն է պատճառը.

օ՜, թանձրաշխարհը, այս թանձրաշխա՜րհը…

Դեռ ճաք չեն տվել նրա երկդիմի զույգ պատնեշները,

որոնց մամլիչում դյուրի՜ն է անչափ

հուսահատվելը և վհատվելը:

Կա՛մ չար, կա՛մ բարի: Չկա արդա՛րը:

Կա՛մ առաջ, կա՛մ ետ: Չկա կատա՛րը:

Կա՛մ այս, և կա՛մ այն: Երրորդը չկա՛:

Ա՛յս կողմ կամ ա՛յն կողմ: Ուղիղը չկա՛:

Եվ դեռ չի իջել Սուրբ Հոգին` Վկան,

հրե լեզվակով նրանց գլխից վեր և սրտերի մեջ,

որ հանկարծահաս պայծառացումի լույսի զորությամբ

ըմբռնեն, տեսնեն և սրտով զգան

արևի անխաբ, հստակ լույսի պես,

որ ճիշտ են, ստույգ, անչափ իրական`

արժանահավատ հավաստիությամբ,

և հնարավոր` հավասարապես,

և՛ տառապակոծ ու խավարաբեր

խաչելությունը,

և՛ հարությունը, որին հետևեց

իր այս անհրաժեշտ, բայց անակնկալ

այցելությունը:

«Ահա և Սիմոն Պետրոսը գունատ`

հաստակող, համառ,

նաև վեհերոտ, նաև թուլակամ.

թարթիչն ու շուրթն է կախում անընդհատ,

հայացքն իմ աչքից հապշտապ շեղում:

Ինչի՞ց է նեղվում.

հա՜, ուրացա՛վ ինձ եռակի անգամ,

տագնապում է, որ երեսով կտամ,

կամ կկշտամբեմ:

Բայց նաև գիտե, վստա՛հ է արդեն,

զգում է սրտով, որ մեղմ կդատեմ,

կամ երբևիցե էլ չեմ էլ դատի,

քանզի ես իր հետ

նպատակային, անչափ կարևոր,

գալիք, հեռավոր ու խորհրդավոր

հույսեր եմ կապել.

չէ՞-որ Վեմն է նա մի նոր Հավատի:

Հեշտ չի՜ լինելու ճակատագիրը.

խաչին կգամեն գլխիվայր շրջված, կկեղծեն գիրը…

Սյուներից մեկն է: Մյուսը` ջահել մի տարսոնացի`

հմուտ, խելացի,

ներկա այս պահին ելնում է արդեն,

որ նոր Ուսմունքի ջատագովներին,

որտեղ էլ լինեն,

հայտնաբերի ու տանջի, հալածի:

Հա՜, անունս է՞լ է արդեն հղացվել.

հերձվածո՜ղ եմ ես մի նազովրեցի,

աղա՜նդ եմ պստիկ…

Միջոցն այս դժնի,

օ՜, դեռ շատ երկար կհարատևի.

և այնժա՛մ նույնիսկ,

երբ Ուսմունքն այս նոր

դավանանք կլինի համաշխարհային,

զենքն այդ չարաղետ դեռ կկիրառվի

ընդդեմ Լույսի նոր ամեն զեղումի:

Այրերն հոգևոր նույն այդ ավյունով

կհամարեն, որ ի՜նձ են ծառայում

և չեն գիտակցի,

որ չհանդուրժման հինավուրց թույնով

Չարն է օր օրի իրենց հմայում:

Բայց տարսոնացու` ուշիմ, դեգերող,

ամեն մի փորձը կացնի հարվածի,

ինչպես հայելուց, հենց ի՛ր միջոցով

հետ կանդրադարձվի,

որ նոր Ոսմունքը շատ երկրներով

անցնի, տարածվի:

Վախենամ, թե նա` սույն տարսոնացին,

որ ձայնիս կանսա, Լույսով կբացվի,

ի վերջո մի օր, վաղ լուսաբացին

կայսեր քաղաքի կառափնարանից

երկինք համբառնա հարվածից կացնի:

Չարի գո՛ռ Իշխան,

հետայսու ամեն քո գաղտնի, խրթին,

խորամանկ փորձը` ընդդեմ մարդկության

և Աստծո Լույսի,

դատապարտված է անզոր, թեկուզ և

դանդաղ պարտության,

մինչև գան օրեր

նախասահմանված և անփառունակ

քո ձախորդության,

քո վհատումի և Երկրի մթին ապաստարանից

անդարձ հեռացման:

Ի՛նքդ էլ գիտես դա, բայց քո էությամբ

չե՜ս կարող կրկին դավեր չնյութել,

և ցանց ես հյուսում առավե՛լ մթին,

առավե՛լ ծածուկ, ավելի՛ խարդախ…

Մոռանա՛նք չարին.

թե ուզում է, թող դավերն իր նյութի:

Հովհաննե՜սն ահա, սիրեցյալ որդիս`

հոգեզավա՜կս, բարի ու ազնիվ,

որ հենում էր իր գլուխը կրծքիս

և ջերմ հավատի խոսքեր մրմնջում,

իր կամքից անկախ,

թիթեռի նման,

թևում էր դեպի մագնիսը Սրտիս,

որ խոսքիս պահին գա ու մերձենա

Աղբյուրին Լույսի:

Ի՞նչն է արդ նրա հեզ հոգին տանջում.

ինքն իրե՛ն իսկ նա էլ չի ճանաչում:

Շատ բան չգիտե, հեքիաթի մե՜ջ է,

բայց նա էլ ինձ պես այս աշխարհից չէ.

վեր կելնի անկաս, Լույսով կլցվի,

աշխարհի առաջ սրտո՛վ կբացվի

և գաղտնախորհուրդ մարգարեացմամբ:

Աշակերտներից միակն է գուցե

(թե հետ չկանգնի Չարն իր դավերից),

որ կապրի օրերն իր խոր ծերության,

զի նա է միայն անհասանելի

Չարի դավերի համար այլազան:

Մյուս սաներս,

որ այստեղ կանգնած այսպես մոլոր են,

Լույսով կլցվեն, կսրբագործվեն,

բայց և դառնորեն

դեռ կհալածվեն, օ՜, կհալածվե՜ն…

Ա՜խ, Հուդա՛, Հուդա՛,

հպարտ, տարաբա՜խտ Իսկարիովտացի,

քո ազատ կամքին, խելքիդ բանական

ապավինեցիր

և ակնարկներս նախազգուշական

մերթ չընկալեցիր, մերթ Չարի դրդմամբ

լուրջ չընդունեցիր:

Ի զորու՜ էիր խույս տալ համբույրից

դավաճանական-ճակատագրական,

բայց, ավա՜ղ, շատ ուշ ետ ընկրկեցիր

և, ավա՜ղ… օ, ի՜նչ եղերական մահ…

Թադևոսն ահա, և նրա կողքին` Բարդուղիմեոսը,

հենց ինքը` անձամբ,

որի անունով կկոչվի գիշեր`

սահմռկեցուցիչ, արյունոտ, խռով,

իմ էության շուրջ անիմաստ ծագած,

բայց սրի ուժով լուծվող վեճերով:

Հիմա կողք-կողքի ինչե՞ր են հիշել:

Մի շաբաթ առաջ կշտամբում էին,

դժգոհում ինձնից,

որ հոգ եմ տանում հեթանոսներին

և մոռացել եմ, երես եմ թեքել

իրենց ազգակից հրեաներից,

որ տառապում են կեսարի ձեռին

ու նրա անգութ, բիրտ զինվորների:

Դժվա՜ր է անշուշտ, հեշտ չէ տեսնելը

այն շատ նրբահյուս, բայց անխզելի,

անխորտակ թելը,

որ դարեր առաջ եղած, մոռացված

նախապատճառը միացնում է

ապագայի իր հանելուկային

հետևանքի հետ:

Եվ հազի՜վ նրանց ես համոզեցի

թեև մեղմորեն, բայց հաստատակամ,

թելադրեցի, ձեռամբ կնքեցի,

որ անպատասխան չմնա հանկարծ

հեթանոս արքան:

Հեթանոս արքա՜ն…

Նա Թովմասի պես ձայնս չլսեց, վերքս չտեսավ,

չեղավ իմ կողքին, բայց հավատա՛ց ինձ`

իր աստվածների հավատի ուժով

և սրտի խորքից:

Կենդանագիր իմ պատկե՛րը լինի

ախտերն իր բուժող…

Երանելի՜ է հեթանոս արքան,

իսկ խոհուն ու հին իր  ազգը, սակայն,

վայ-հետևորդիս խորամանկ ու մութ դավերով վայրի,

որ խոր մի հորում, իր գոյատևման կարիքից դրդված,

հավատարմության երդումն իր կտա

չարի ահազդու ու գոռ Իշխանին,

որ Սուրբ Հոր տաճարն այնտեղ ավերի,

հին-հին գրերը սուրբ, բազմախորհուրդ ջարդի կամ այրի,

և այդ ազգն, ահա, բարի արքայի,

երկա՜ր կմնա հոգով ամայի,

հալածված, տխուր ու թափառական,

մինչև որ հետ գա,

նոր փառքով բազմի իր նախկին գահին

նոր մարմին առած հեթանոս արքան:

Իսկ մինչ հեռավոր այդ օրերը գան`

Թադևոսն, ահա, Բարդուղիմեոսը

կսփռեն նրա երկրում իմ Լույսը

և զոհ կդառնան սրին չարակամ:

Օ՜, որքան դառը և արյունալի

օրեր դեռ կգան,

մինչև որ բոլորն ըմպեն թասերի

աշխարհիկ կյանքի թույնը մեղսական`

կուտակված այնտեղ կաթիլ առ կաթիլ:

Քանզի հզոր է ու անկասելի

այս աշխարհից մինչ հեռու Ծիր Կաթին

և էլ ավելի հեռու-հեռավոր,

անիմանալի ու խորհրդավոր անհունով անցնող

և աստվածային վեհ բարձունքների

գագաթը հասնող,

ոլորտ առ ոլորտ հոգուն վեր տանող

Հոր Լույսի Ճամփան:

Եվ ու՜շ է արդեն: Դժվար է տեսնել

Հար Հուրհրան Հոր Լույսի մեջ անգամ,

թե ի՜նչ նոր սլացք կստանար չքնաղ,

կապույտ Գեայի պտույտն ամեհի,

եթե հեթանոս արքայի ազգի զավակ ծնվեի,

որ խորհուրդն էր հենց Առյուծ և Արքա,

բարի, լայնախոհ և հեռուն նայող Հաութամայի:

Գուցե առավել շատ հավատային,

ընդունեին ինձ ու չխաչեին,

գուցե սիրեին

և աշխարհ գալս ի սկզբանե

մանկանց նախճիրով չմթագնեին…

Ա՜խ, մա՛յր իմ Մարիամ, մա՜յր իմ գթառատ,

երբ իմ համբարձմամբ

փլվեն դռները խավար Դժոխքի,

խոստանում եմ քեզ, որ ինքս անձամբ

կմեղմեմ ցավը և ճարճատյունը պատժի կրակի,

առաջին հերթին` հենց Հերովդեսի՛,

որ մահն իր գտավ, երբ մենք ապահով

հանգրվան գտանք երկրում Նեղոսի:

Քանզի եթե ես մարմին չառնեի

հենց նրա օրոք,

հենց նրա երկրում,

իր ձեռքերը բիրտ նա չէր թաթախի

այդքան շատ մանկանց անմեղ արյունում:

Հայտնի էր քեզ, մա՛յր, հայտնի՜ էր կանխավ,

հաճախ` անհարկի մանրամասնությամբ,

ամբողջ ընթացքը Ուղուս և նաև ավարտը նրա,

բայց քաջակորով երկյուղածությամբ

և անպարտ սրտով ամբողջը տարար,

տանում ես հիմա.

բայց ասա՛` ինչպե՞ս ես լքեմ սրանց,

թողնեմ ու՞մ հույսին

այս խեղճ որբերին ու իմ գառներին.

ինչպե՞ս սրտերով մոտեցնեմ Լույսին…

Օ՜, ներիր, Եղբա՛յր, օ՜, Բուդդա, ների՜ր,

որ չանսացի քո խորհուրդ-խոսքերին…

Նման չե՞մ արդյոք ես էլ Թովմասին,

զի գույներով վառ ինձ պատմել էիր

Քո հուր-հրաշող վեհ Բարձունքներում

Քո Նիրվանայի,

Քո անցած Ուղու և Փորձի մասին,

Իսկ ես` համառս, գերադասեցի

դառը և ուրույն նոր Փորձի լծվել

և ողջ աշխարհի ցավոտ վերքերը`

դաս-դաս կուտակված ու խավարածին

մեղքերը, տեսնել, դրանցով խոցվել…»: